Vrijheid voor de markt

Kernboodschap

Veranderingen op de elektriciteitsmarkt zouden volgens TenneT efficiënte marktuitkomsten en balancering niet meer vanzelfsprekend maken. Volgens VEMW functioneert de markt op dit moment goed, maar zijn er twee problemen waardoor dit onder druk komt. Achterlopende investeringen zorgen ervoor dat partijen onzeker zijn over de toegang tot de markt via een aansluiting en transportcapaciteit. Dit leidt onder meer tot hoge redispatch- en congestiekosten en ontneemt marktdeelnemers de mogelijkheid om waarde te creëren. Daarnaast belemmeren onzekerheid over het beleid ten aanzien van CO2-vrij regelbaar vermogen, alsmede problemen met betrekking tot vergunningverlening, efficiënte investeringen. Om nieuwe uitdagingen het hoofd te bieden en eventuele aanpassingen in het huidige marktmodel door te voeren, heeft VEMW het doel van het marktmodel als volgt geformuleerd:

Voldoende elektriciteit met een hoge beschikbaarheid en betrouwbaarheid, met effectieve mogelijkheden tot risicobeheer, die zoveel mogelijk duurzaam is geproduceerd, tegen een competitieve prijs beschikbaar voor alle afnemers.

Dit doel dient bij eventuele aanpassingen aan het marktmodel niet uit het oog verloren te worden. Bovendien geldt voor VEMW als leidend uitgangspunt dat het net faciliterend dient te zijn aan de markt en niet, zoals netbeheerders lijken te suggereren, andersom. Daarnaast zijn goedwerkende prikkels nodig om marktpartijen in staat te stellen hun rol te spelen. Denk aan variabele tarieven gericht op spreiding van netgebruik, beloningen bij aanbod van flexibiliteit bij aangeslotenen en prikkels voor efficiënte nettoegang.

Investeringszekerheid

In het webinar van TenneT dat op 2 april plaatsvond heeft Matthieu van den Beld, beleidsadviseur bij VEMW, de standpunten uit het VEMW position paper met betrekking tot investeringszekerheid uiteengezet. De nadruk lag op het feit dat een goed functionerende, liquide markt zonder overheidsinterventies tot de meeste investeringszekerheid bij marktpartijen leidt. Op dit moment is onzekerheid over markttoegang door netcongestie de grootste belemmering voor investeringen. Daarnaast leidt dit tot vertraagde uitrol van duurzame energiebronnen omdat er zowel voor invoeding als voor afname onvoldoende transportcapaciteit beschikbaar is.

Verder leidt een mogelijke splitsing van de Nederlandse biedzone tot onzekerheid bij bestaande gebruikers, zij kunnen immers niet beïnvloeden aan welke kant van een nieuwe biedzonegrens zij terechtkomen. Daarnaast leidt het splitsen van een biedzone tot verminderde liquiditeit en een verhoogde marktconcentratie. Bovendien zijn de gevolgen van het splitsen van biedzones bij voorbaat moeilijk te overzien zijn en daardoor voor extra onzekerheid bij marktpartijen zorgt.

Een energy-only markt zorgt voor maximale investeringszekerheid en stimulering van doelmatig netgebruik. De introductie van een capaciteitsmechanisme doet hieraan afbreuk door de verstorende werking op de markt. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat een capaciteitsmechanisme op de langere termijn tot hogere totale systeemkosten leidt. Een capaciteitsmechanisme is wat VEMW betreft slechts noodzakelijk, indien de leveringszekerheid niet langer gegarandeerd kan worden vanwege marktfalen.

Vervolg

Het is belangrijk dat overheid en marktpartijen in gesprek blijven over de vormgeving van het marktmodel. Het belang van marktpartijen en de faciliterende rol van het net moeten hierbij centraal staan. VEMW zal bij dit traject nauw betrokken blijven.

Het volledige VEMW Position Paper Marktontwerp vindt u hier in onze kennisbank.