Biedt ‘Competitiveness Compass’ perspectief voor de Europese industrie?
De Europese Commissie kondigt maatregelen aan die klimaatbeleid combineren met verbetering van concurrentievermogen
De Europese Commissie (EC) publiceert haar ‘Competitiveness Compass’. Het document bevat de reactie van de EC op het alarmerende rapport van Draghi over de concurrentiepositie van Europa. De EC erkent het belang van de industrie als ruggengraat van de economie en cruciaal voor vele waardeketens. Kern van de EC communicatie is de aankondiging van een routekaart voor gelijktijdige decarbonisatie en verbetering van het concurrentievermogen.
Beleid
Om het concurrentievermogen van de industrie in de Europese Unie te verbeteren stelt de EC voor om Europese regelgeving te vereenvoudigen en te versnellen, waardoor de complexiteit van regelgeving wordt verminderd en flexibiliteit van handelen wordt bevorderd. De Commissie stelt tevens voor een gecombineerde routekaart voor decarbonisatie en concurrentievermogen te ontwikkelen.
Energiekosten
Sinds het begin van de energiecrisis in 2022 zijn de energieprijzen in Europa aanzienlijk hoger dan elders in de wereld. Naast de commodityprijs verschillen de netwerktarieven en belastingen per regio. Om deze problemen te verhelpen is de Commissie voornemens in het eerste kwartaal een ‘Affordable Energy Action Plan’ te publiceren. Het doel van dit plan is bedrijven en consumenten betere toegang te geven tot goedkope elektriciteit. De Commissie stelt voor om energiemarkten beter te integreren en investeringen in infrastructuur voor elektriciteit, waterstof en CO2 uit te breiden. Ook wil de Commissie de beschikbaarheid van garanties en Power Purchase Agreements vergroten en het ontwerp van netwerktarieven verbeteren. Welke impact een ontwerpverandering concreet zal hebben op de netwerkkosten in Nederland, die veel hoger zijn dan in buurlanden, is niet duidelijk.
Algemeen Directeur VEMW, Hans Grünfeld, reageert: “Wij juichen het toe dat de EC met dit document perspectief biedt aan de energie-intensieve industrie in Europa. Europese bedrijven hebben hoge energiekosten door een combinatie van belastingen, netwerkkosten en importafhankelijkheid van aardgas. Ondanks de sterke toename van wind- en zonne-energie zijn gascentrales in grote mate bepalend voor de elektriciteitsprijs, waardoor de hoge gasprijs ook de stroomkosten opdrijft. Daarnaast is aardgas voor veel industriële bedrijven een onmisbare grondstof en essentieel voor warmteproductie. Het is daarom cruciaal dat de EC maatregelen neemt om de industrie, naast een lagere stroomprijs, perspectief bied te bieden op een meer competitieve gasprijs.”
Gelijk speelveld
Naast de netwerkkosten is het speelveld in Europa ongelijk, zowel tussen EU-lidstaten als met derde landen van buiten de EU. De Commissie is voornemens oneerlijke concurrentie – veroorzaakt door buitenlandse subsidies, steunmaatregelen en dumping van overcapaciteit in strategische en kritieke sectoren – aan te pakken. Ook wil de EC doelgerichte staatssteun mogelijk maken voor investeringen in schone technologieën en de industrietransitie (State Aid Framework (Q2 2025)). Met het Steel and Metal Action Plan (2025) en het Chemicals Industry Package (Q4 2025) ondersteunt de EC de transitie van energie-intensieve industrieën zoals staal, metalen en chemie. Ten slotte zal de review van het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) in 2025 plaatsvinden.
Hans Grünfeld vervolgt: “De EC zet met dit document een stap in de goede richting door het belang van een concurrerende industrie te erkennen, de noodzaak van gerichte steun en maatregelen voor te stellen om het speelveld in Europa te verbeteren. Het is positief dat er aandacht is voor de gevolgen van hoge energieprijzen en de noodzaak om de staatssteunregels dienstbaar te maken aan de industrietransitie. Tegelijkertijd is het van belang dat deze plannen niet alleen ambitieus zijn, maar ook concreet en doelmatig zijn. De industrie heeft behoefte aan stabiele en voorspelbare voorwaarden om in de toekomst te kunnen concurreren en investeren. Het is nu aan de Commissie en de lidstaten om deze ambities om te zetten in toekomstbestendig beleid.”
De uitgebreide publicatieplanning van de Commissie is in onze kennisbank te vinden.