Visie waterstofdragers kader voor publieke beleidskeuzes en private investeringskeuzes

Visie

Waterstof en waterstofdragers zijn van groot belang als grondstof en brandstof voor de verduurzaming van de industrie, de mobiliteit en de elektriciteitsproductie. Om aan de verwachte vraag te kunnen voldoen, is zowel binnenlandse productie als import nodig. Het transport van waterstof als vluchtig gas kent beperkingen. Transport zal dan ook in belangrijke mate plaatsvinden via waterstofdragers, zoals ammoniak, methanol, LOHC’s (Liquid organic hydrogen carrier), naast vloeibare waterstof (LH2) en methaan (LSM). Met een visie waterstofdragers geeft het kabinet een onderbouwing van de mate waarin, de wijze waarop en de voorwaarden waaronder we stromen waterstofdragers in en door Nederland willen faciliteren en mogelijk stimuleren.

Onderzoek

De Kamer is in 2021 en 2023 geïnformeerd over twee voorgaande studies naar de verschillen in omgevingsveiligheid tussen waterstofdragers en de te verwachten volumes. Afgelopen jaar is in opdracht van het ministerie van KGG een multi-criteria analyse (MCA) ‘Vergelijking waterstofdragers’ uitgevoerd waarin ketens van diverse waterstofdragers zijn beoordeeld op de publieke belangen zoals de betaalbaarheid, betrouwbaarheid, veiligheid, duurzaamheid, rechtvaardigheid en ruimtelijke- en milieu-impact.

Onderbouwing visie

Het kabinet biedt veel ruimte voor de inzet van waterstofdragers bij de energie- en grondstoffentransitie, en voor ondersteuning daarvan door de overheid, met name op de korte termijn. Op de middellange en lange termijn wil het kabinet nadrukkelijker sturen omdat eindgebruikers dan naar verwachting – meer dan nu – de keuze hebben uit verschillende waterstofdragers en de vervoersmodaliteiten die daarbij in beeld komen. Vanuit breed maatschappelijk perspectief ziet het kabinet een belangrijke rol voor vloeibare waterstof (LH2) en vloeibare organische waterstofdragers (LOHC’s), in het bijzonder bij conversie naar waterstofgas in de importhaven. Er is ook veel potentie voor methanol (CH3OH) en vloeibaar synthetisch methaan (LSM), mits gebruik wordt gemaakt van duurzame koolstof. De visie geeft een voorkeur voor methanol en LSM, die beide “belangrijke maatschappelijke voordelen” hebben. Een duurzame productieketen voor methanol en LSM zal echter nog enige tijd kosten. In de tussentijd ziet het kabinet voor de korte en middellange termijn vooral een rol voor vloeibare waterstof (LH₂) en organische dragers (LOHC’s). 

Ammoniak heeft een eigen positie door de impact op veiligheid, ruimte en milieu. Het kabinet ziet voor ammoniak een duidelijke rol bij het opbouwen van een mondiale markt voor waterstof, maar ziet ook de nadelen van deze waterstofdrager, met name bij de verwachte toename van opslag en vervoer door Nederland. Het kabinet geeft daarom bij ammoniak de voorkeur aan eindgebruik of conversie in de zeehavens en zo ver als mogelijk van bewoond gebied. Doorvoer is toegestaan, mits veilig, en vindt bij voorkeur plaats in geconcentreerde stromen via een buisleiding. Die zijn er echter niet op korte termijn, waarmee het alternatief de binnenvaart is. Deze opties genieten een duidelijke voorkeur boven spoor- en wegvervoer.

Zorgpunt

Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “waterstof is een cruciale bouwsteen in de energie-, grondstoffen- en industrietransitie. Essentieel ook in de realisatie van een circulaire economie. Het is goed dat er een breed onderzoek gedaan is naar de voors en tegens van de transport modaliteiten en dat de visie opties openhoudt voor te maken keuzes. Waarbij speelruimte wordt geboden voor de ontwikkelingen op korte, middellange en lange termijn. Om als vliegwiel van de transitie te kunnen opereren heeft de industrie een belangrijk zorgpunt: de economische factoren zijn onvoldoende op hun waarde geschat. Op basis van de markt (economische grondslag) ligt een keuze voor ammoniak zeer voor de hand, maar ammoniak kent bezwaren als het gaat om veiligheid van transport en opslag. Kiezen de beleidsmakers dan voor bijvoorbeeld methanol, LOHC of vloeibare waterstof door ammoniaktransport te ontmoedigen, dan kan onze industrie op een concurrentie achterstand gezet worden t.o.v. andere EU-landen, en economieën buiten de Unie.”

Bron: ministerie van Klimaat en Groene Groei