Begin augustus 2024 heeft de Europese Commissie de Europese regulering inzake het koolstofvrij maken van waterstof en gas gepubliceerd, het zogenaamde ‘Hydrogen and Decarbonised Gas Market Package’. De koepel van Europese toezichthouders ACER wordt belast met het monitoren van de opkomende waterstofmarkt. In een eerste waterstofmonitoringsrapport benadrukt het agentschap dat waterstofprojecten - ondanks ambitieuze EU-strategieën - worden geconfronteerd met risico's als gevolg van onzekerheden over de toekomstige vraag naar waterstof en hoge kosten. Zo zou maar 20% van de ambitie in 2030 gerealiseerd worden (4 van de 20 Mton H2).
Vraag en aanbod
ACER stelt vast dat de EU haar strategische doelstelling van 20 Mt hernieuwbare waterstof verbruik voor 2030 waarschijnlijk niet zal halen. Het huidige verbruik op Europees niveau bedraagt zo’n 7,2 Mton, waarvan 99,7% geproduceerd wordt uit fossiele brandstoffen. De EU-doelstellingen voor hernieuwbare energie en decarbonisatie kunnen de vraag naar hernieuwbare en koolstofarme waterstof tegen 2030 doen toenemen, maar tot nu toe is de invoering ervan traag verlopen.
Qua aanbod stelt ACER vast dat het totale geïnstalleerde vermogen van elektrolysers in Europa 216 MW bedroeg in 2023. Nog eens 70 GW is gepland voor 2030, maar realisatie van de projecten is nog niet vergevorderd. De totale geplande capaciteit is minder dan de 100+ GW die nodig is om de EU-doelstelling van 10 Mt hernieuwbare waterstofproductie tegen 2030 te bereiken.
Kosten
Volgens de marktmonitor zijn de kosten van hernieuwbare waterstof momenteel zeker 3 tot 4 keer hoger dan die van waterstof geproduceerd uit aardgas, hetgeen het gebruik van groene waterstof niet bevordert.
Infrastructuur
In een aantal Europese landen, waaronder Nederland en Duitsland is een aanzienlijke infrastructuur (42.000 km leidingen, opslagen, terminals komende 10 jaar) gepland, maar deze wordt geconfronteerd met onzekerheden bij de realisatie. Slechts voor 1% van de voornemens is een definitieve investeringsbeslissing genomen, aangezien de toekomstige onzekerheden in de vraag naar waterstof aanzienlijke uitdagingen vormen voor projectontwikkelaars.
Aanbevelingen
ACER beveelt aan om de regulering inzake waterstof en koolstofvrij gas snel om te zetten in nationale wetgeving en deze uit te voeren. In Nederland opent het ministerie van KGG naar verwachting in februari 2025 een consultatie hierover. De Energiewet moet uiterlijk augustus 2026 aangepast zijn.
ACER beveelt verder aan om de uitrol van elektrolyse-installaties en het koolstofvrij maken van de elektriciteitssector te versnellen om het kostenconcurrentievermogen van hernieuwbare waterstof te vergroten. Prognoses en projectplanning moeten versneld worden om realistische behoeften aan waterstofinfrastructuur te identificeren, overinvesteringen te voorkomen en de onder-benuttingskosten te verlagen. Wanneer de toekomstige vraag zeer onzeker is, moet een stapsgewijze ontwikkeling van de infrastructuur op basis van de marktbehoeften overwogen worden, om te voorkomen dat er te snel te veel netwerk gebouwd wordt en ondoelmatige investeringen ontstaan.
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “De Europese Rekenkamer heeft deze zomer nog gepleit voor meer realistische doelstellingen voor de ontwikkeling van een Europese waterstofmarkt. Met name de zogenaamde RFNBO-doelen worden door veel marktpartijen als onrealistisch gezien, hetgeen niet bijdraagt aan de gewenste investeringen. Het is goed dat ook ACER in haar monitor nu kritische kanttekeningen plaatst bij de uitvoering van het beleid en aanbevelingen doet. Dat alles doet niks af aan de noodzaak van waterstof en de ontwikkeling van een markt Voor koolstofarm en -vrij geproduceerde en betaalbare waterstofmoleculen.”
In onze Kennisbank is het ACER Rapport te downloaden.
Bron: ACER
ACER organiseert op dinsdag 3 december (10.00-11.00 uur) een webinar over de ontwikkeling van de waterstofmarkt.