Het gerechtshof Den Haag heeft uitspraak gedaan in het hoger beroep tussen Milieudefensie en Shell. In dat hoger beroep ging het om de vraag of Shell haar CO2-emissies in 2030 met 45% moet hebben verminderd ten opzichte van 2019. Het Haagse hof oordeelt dat Shell is gehouden haar CO₂-emissies terug te brengen, maar kan niet vaststellen welk percentage daarvoor geldt. Het hof wijst de vorderingen van Milieudefensie daarom af. Tegen de uitspraak kan cassatie ingesteld worden bij de Hoge Raad.
Rechtszaak
Volgens Milieudefensie handelt Shell onrechtmatig. Zij vindt dat Shell op grond van de maatschappelijke zorgvuldigheid verplicht is om haar uitstoot van CO2 te verminderen. Milieudefensie en een aantal andere milieuorganisaties hebben gevorderd dat Shell haar CO2-emissies in 2030 met 45% vermindert ten opzichte van 2019. Het gaat daarbij om de CO2-emissies van Shell zelf en om die van haar leveranciers en afnemers (scope 1 [eigen uitstoot aan de schoorsteen], 2 [uitstoot bij productie van ingekochte energie] en 3 [uitstoot door gebruikers van producten die Shell verkoopt]). De rechtbank Den Haag heeft de vordering van Milieudefensie toegewezen. Shell heeft hoger beroep ingesteld. In de procedure bij het hof heeft de Stichting Milieu en Mens zich aan de zijde van Shell gevoegd.
Uitspraak
In haar arrest heeft het Gerechtshof geoordeeld dat Shell tegenover burgers verplicht is om haar uitstoot van CO2 te beperken. Deze verplichting vloeit voort uit het mensenrecht op bescherming tegen gevaarlijke klimaatverandering. Het is in de eerste plaats aan de overheid om te zorgen voor de bescherming van de mensenrechten, maar indirect zijn die rechten ook van invloed op de maatschappelijke zorgvuldigheid die ondernemingen zoals Shell in acht moeten nemen. Bij de beoordeling of Shell onrechtmatig handelt, heeft het hof daarom als uitgangpunt genomen dat burgers ook tegenover Shell het recht hebben op bescherming tegen gevaarlijke klimaatverandering.
Toch heeft het hof de vorderingen van Milieudefensie afgewezen. De reden hiervoor is dat het hof niet heeft kunnen vaststellen dat de maatschappelijke zorgvuldigheid meebrengt dat er voor Shell een verplichting geldt om haar CO2-emissies met 45% (of met een ander percentage) terug te brengen. In de klimaatwetenschap bestaat op dit moment onvoldoende overeenstemming over een specifiek reductiepercentage waaraan een individuele onderneming als Shell zich zou moeten houden. Daar komt bij dat Shell al bezig is met de vermindering van haar eigen emissies (scope 1 en 2). Tot slot is het hof van oordeel dat een verplichting voor Shell om de CO2-emissies die afnemers van Shell-producten veroorzaken (scope 3) met een bepaald percentage te verminderen, in dit geval ook niet effectief is. Shell zou aan die verplichting kunnen voldoen door te stoppen met de handel in brandstoffen die zij bij derden heeft ingekocht. Andere bedrijven zouden die handel dan overnemen. Per saldo wordt er dan geen vermindering van CO2-emissies bereikt.
Begrijpelijk
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “de uitspraak van het Gerechtshof is duidelijk en begrijpelijk. Het is goed dat de rechter geen kwantitatieve doelstelling oplegt aan een individueel bedrijf. De Nederlandse overheid moet in 2030 een emissiereductiedoelstelling van 55 procent realiseren, en daar leveren individuele bedrijven vanuit hun verantwoordelijkheid en mogelijkheden een bijdrage aan. Bedrijven worden al jaren geprikkeld om emissiereductiemaatregelen te nemen. Sinds 2005 kennen we het Europese emissiehandelssysteem (EU-ETS), dat een emissieplafond stelt, recentelijk nog aangescherpt, om in 2040 op nul vrije rechten uit te komen. Dat drijft de prijs voor de rechten op, en daarmee ook de prikkel voor bedrijven om maatregelen te nemen. De Nederlandse overheid heeft bovenop het EU-ETS ook nog eens een nationale CO2-heffing ingesteld, dat bedrijven de komende jaren extra financieel zal raken. Wanneer het hof Shell een 45% reductieverplichting opgelegd zou hebben voor de scope 3 emissies voor het gebruik van haar producten door haar klanten – wereldwijd – dan zou dat grote consequenties gehad hebben voor Shell, maar niet noodzakelijkerwijs hebben geleid tot vermindering van de CO2-uitstoot. De reactie van topman Wael Sawan, die de uitspraak “de juiste voor de energietransitie wereldwijd, voor Nederland en voor ons bedrijf” noemt, is dan ook begrijpelijk.”