Probleem van hoge netkosten oplossen door herstel gelijk speelveld binnen EU
Landelijk netbeheerder TenneT keert zich in position paper tegen de financiering van sterk stijgende netkosten uit algemene middelen
In het position paper getiteld “Koersen op een betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem’’ zet landelijk netbeheerder TenneT haar zienswijze op de stijgende nettarieven uiteen en beschrijft wat de beste oplossingsrichtingen zijn. De belangrijkste aanbeveling is het herstellen van een gelijk speelveld binnen Europa. Opvallend is dat TenneT niet pleit voor het financieren van netkosten uit algemene middelen, maar juist EU-subsidies hiervoor wil inzetten.
Europees gelijk speelveld
In Nederland lopen de nettarieven sterk uit de pas in vergelijking met buurlanden. Dit leidt voor energie-intensieve bedrijven met buitenlandse concurrentie tot een competitief nadeel. TenneT onderkent dit probleem in haar position paper. Volgens TenneT is de oorzaak gelegen in verschillende compensatieregelingen en kortingen die in Nederland zijn afgeschaft, maar in het buitenland nog van toepassing zijn. Opvallend is dat TenneT meent dat de nettarieven in België en Duitsland vóór deze regelingen en kortingen hoger zijn dan in Nederland.
De ‘oneigenlijke en onwelkome concurrentie binnen Europa’ die dit ongelijke speelveld teweeg brengt moet volgens TenneT dan ook op Europees niveau aangepakt worden. Europese overeenstemming over hoe om te gaan met dergelijke regelingen is cruciaal. Indien grote verschillen in ondersteuningsbeleid voor energie-intensieve bedrijven tussen landen blijven bestaan zal dit volgens TenneT ten koste gaan van ondernemingen in Nederland.
Bekostigen netkosten uit algemene middelen
Het bekostigen van netinvesteringen, specifiek de kosten voor het net op zee, uit algemene middelen is een veelgehoorde oplossingsrichting die vrijwel sectorbreed gedragen wordt. TenneT zet hier in haar position paper echter vraagtekens bij. Ten eerste is TenneT van mening dat het bekostigen van netinvesteringen uit algemene middelen tot oneerlijke kostenverdeling zou leiden aangezien elke belastingbetaler dan meebetaalt, ongeacht hoeveel ze verbruikt. Daarnaast zouden de kosten voor netinvesteringen concurreren met andere publieke uitgaven en zou de ruimte in de staatskas voor cruciale maatschappelijke investeringen kleiner worden. Als laatste is TenneT bang dat financiering van netinvesteringen uit algemene middelen door de Europese Unie gezien zou kunnen worden als ongeoorloofde staatssteun. Wel ziet de landelijk netbeheerder mogelijkheden voor het gericht subsidiëren van kwetsbare groepen uit algemene middelen, dit zou minder druk op de staatskas zetten.
Een alternatief voor financiering uit algemene middelen is volgens TenneT om netinvesteringen zoals het net op zee uit Europese subsidies te financieren. Het feit dat andere landen ook zullen profiteren van onze windenergie - en daarmee ons van net op zee - maakt het makkelijk te beargumenteren dat een deel van de kosten ook vanuit Europa moeten komen.
Andere maatregelen
Naast het herstellen van het gelijke speelveld in Europa en het financieren van netinvesteringen uit Europese subsidies draagt TenneT nog een aantal andere oplossingsrichtingen aan. Optimalisatie van het elektriciteitsnet en efficiënte locatiekeuzes voor investeringen in vraag en aanbod van elektriciteit moet verdere stijging van netkosten beperken. Daarnaast kan een invoedingstarief ertoe leiden dat de nettarieven voor alle afnemers verminderen doordat de groep tariefbetalers daardoor aanzienlijk wordt vergroot. Tot slot doet TenneT zelf onderzoek naar de maatschappelijke kosten van niet-investeren. Het doel daarvan is onderzoeken of bepaalde investeringen wel lonen of dat het maatschappelijk goedkoper is om ze niet te doen.
Op korte termijn oplossingen nodig
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “TenneT heeft gelijk als ze zegt dat de meest doelmatige oplossingsrichting Europese overeenkomst over compensatie en subsidies en het herstellen van een Europees gelijk speelveld is. Dit is echter een - politiek - proces dat lang zal duren en vanuit andere lidstaten op weerstand zal stuiten. Ondertussen hebben bedrijven in Nederland met oneigenlijke concurrentie uit buurlanden te maken. Het is dus zaak dat op korte termijn oplossingen komen. Bovendien gaat TenneT voorbij aan het feit dat de specifieke kenmerken van het Nederlandse net – een net op zee zonder afnemers – tot aanmerkelijk hogere kosten leidt. Een oplossing die op termijn soelaas kan bieden is dus wel degelijk het financieren van netinvesteringen uit algemene middelen. Vanwege het cascadeprincipe van de nettarieven profiteren alle netgebruikers daarvan. Gerichte steun aan partijen die de meeste last ondervinden van de hoge nettarieven is uiteraard ook een doelmatige optie, die bovendien de staatskas minder belast.”
Grünfeld vervolgt: “Het is pijnlijk om te zien dat TenneT in haar position paper onjuiste informatie geeft. Zoals uit meerdere studies blijkt zijn de nettarieven in België beduidend lager dan in Nederland, terwijl ze daar geen kortingen of vrijstellingen hanteren voor energie-intensieve bedrijven. Hoewel Frankrijk wel kortingen en vrijstellingen hanteert zijn ook daar de bruto-tarieven een stuk lager. Daarnaast is het uiterst problematisch dat TenneT onderzoekt wat de maatschappelijke kosten van niet-investeren zijn. In essentie onderzoekt TenneT wat de maatschappelijke kosten zijn wanneer zij haar wettelijke taak niet uitvoert. Het is te hopen dat de toezichthouder meekijkt en TenneT hierin terugfluit.”
Vind in onze Kennisbank het Position Paper van TenneT "Koersen op een betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem".