Op 15 juli 2024 heeft de Europese Commissie het langverwachte 'Hydrogen and Gas Decarbonisation Package' gepubliceerd, ter vervanging van Richtlijn 2009/73/EG betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor aardgas en Verordening (EG) 715/2009 betreffende de voorwaarden voor de toegang tot aardgastransmissienetten. Het nieuwe pakket markeert een belangrijke stap in de ontwikkeling van een gereguleerde waterstofmarkt in Europa, die volgens planning in 2033 een feit zal zijn.
Regulering
Het 'Hydrogen and Gas Decarbonisation Package’ bevat Richtlijn (EU) 2024/1788 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markten voor hernieuwbaar gas, aardgas en waterstof, en Verordening (EU) 2024/1789 inzake de interne markten voor hernieuwbaar gas, aardgas en waterstof. De Richtlijn presenteert doelen waar alle EU-lidstaten aan moeten voldoen, waarbij lidstaten vrij zijn in het opstellen van wetgeving om deze doelen te bereiken. Lidstaten hebben twee jaar de tijd om wetgeving op te stellen ten behoeve van deze doelen. De Verordening bevat bindende voorschriften en treedt 20 dagen na officiële publicatie in werking. De Verordening is wettelijk bindend met ingang van 5 februari 2025.
Richtlijn
Om de doelen van de regulering te bereiken is volgens VEMW een non-discriminatoire toegang tot infrastructuur voor hernieuwbaar gas, koolstofarm gas en waterstof cruciaal. Met transparante toegangsregels en tarieven gebaseerd op doelmatige kosten. De Richtlijn heeft een uitwerking op de markt, de infrastructuur en de opslagfaciliteiten. Verder zijn de taken van de toekomstige netbeheerder voor de waterstofinfrastructuur, in Nederland HyNetworkServices (dochteronderneming van Gasunie), een belangrijk punt. Ook de ontwikkeling van de waterstofinfrastructuur en de ontvlechting van infrastructuurbedrijven, waarbij een netbeheerder niet ook een producent van de commodity mag zijn, zijn essentieel. Daarnaast zijn de taken en bevoegdheden van de onafhankelijke toezichthouder (in Nederland de ACM) in aardgas- en waterstofnetwerken van groot belang. VEMW zet zich in om de belangen van de zakelijke energiegebruikers op basis van transparante en evenwichtige rechten en plichten meegewogen en meegenomen te krijgen in de inpassing van de Richtlijn in de Nederlandse Energiewet. Met aandacht voor eerlijke toegang, transparantie en effectieve regelgeving die de concurrentie bevordert met faire prijzen voor de commodity en tarieven gebaseerd op doelmatige kosten voor gebruik van de infrastructuur.
Verordening
In de Verordening worden cruciale onderwerpen voor VEMW belicht, zoals de waterstofkwaliteit, de druk en temperatuur in de infrastructuur. HyNetworkServices hanteert in Nederland vooralsnog een percentage van 99,5% waterstof. Onduidelijkheid bestaat omtrent dit percentage in de rest van de EU. Overeenstemming is onmisbaar om een Europese interne waterstofmarkt te bevorderen. Transparantie door de netbeheerders van waterstofnetwerken en de ontwikkeling van Europese netwerkcodes voor aardgas en waterstof zijn cruciaal.
Waterstofmarkt
Naast het reguleren van de aardgasmarkt, is het doel van het pakket om een Europese waterstofmarkt mogelijk te maken. Toegang tot een Europese waterstofmarkt is van groot belang voor het handelingsperspectief van bedrijven in Nederland. Naast elektrificatie is het gebruik van koolstofarme- en/of koolstofvrije waterstof een van de weinige alternatieven om de CO2-uitstoot te reduceren, vooral voor bedrijven met een hoge warmtevraag en de behoefte aan hernieuwbare grondstoffen. Nederland was, is en wordt niet zelfvoorzienend hierin. Het importeren en exporteren van koolstofvrije en koolstofarme waterstof tegen competitieve tarieven blijft een voorwaarde voor bedrijven om te kunnen opereren in Nederland. De Nederlandse waterstofbackbone is hierin essentieel. Het gaspakket bepaalt dat in 2033 gereguleerde toegang (rTPA) tot de waterstofinfrastructuur in werking moet zijn. Dit is 2 jaar (aanvankelijk 2031) later dan in eerste instantie in Nederland verwacht.
VEMW
Algemeen Directeur VEMW, Hans Grünfeld: "De publicatie van het waterstof- en gaspakket is van evident belang voor het opstellen van nationale wet- en regelgeving. Voor gebruikers van de waterstofinfrastructuur en voor VEMW is de rol van de toezichthouder een speerpunt. ACM speelt een essentiële rol in het toezicht op de waterstofmarkt tussen marktpartijen (producenten, handelaren, leveranciers en gebruikers) en de netbeheerder HNS. Gezien de monopoliepositie van HNS als enige aanbieder van waterstoftransportdiensten, is een goede rechtsbescherming en effectief toezicht door een wettelijk gereguleerde toezichthouder noodzakelijk. Gebruikers moeten de mogelijkheid hebben om geschillen met de netbeheerder onafhankelijk te laten beoordelen. VEMW zal bij de implementatie van het Europese reguleringspakket in dialoog gaan met de wetgever, de toezichthouder, de netbeheerder en andere stakeholders om de rechtsbescherming van groen gas- en waterstofgebruikers te borgen."