De Algemene Rekenkamer concludeert dat CCS via het Porthos-project een doelmatig en doeltreffend instrument is als onderdeel van het Nederlandse klimaatbeleid. Deze conclusie en erkenning is van belang voor het realiseren en zelfs versnellen van de klimaatdoelen op de korte en middellange termijn.
Onderzoek
De Algemene Rekenkamer (ARK) heeft onderzoek gedaan naar het CCS-project Porthos. Dit project is een joint venture tussen staatsbedrijven: Energie Beheer Nederland (EBN), Gasunie en het Havenbedrijf Rotterdam (HbR). Via deze overheidsbedrijven investeert de Staat mee in Porthos. De klanten zijn bedrijven als Shell, Air Products, ExxonMobil en Air Liquide en de verwachting is dat Porthos 2,3 Mton CO2 per jaar zal opslaan, om in een periode van 15 jaar 34,6 Mton op te slaan in een off-shore gasveld.
Doelmatig
In het kader van de SDE++ subsidieregeling is - als vuistregel - een grens van 300 euro per ton vermeden CO2-emissie vastgesteld om de doelmatigheid van het CCS-project te beoordelen. Volgens het rapport van de Algemene Rekenkamer is geschat dat Porthos op basis van de huidige verwachtingen geen overheidsgeld kost: de prijs per vermeden ton CO2 overschrijdt de vuistregel niet. Porthos kan de overheid zelfs geld opleveren via de inkomstenbelasting die de klanten van Porthos betalen. Het rapport beoordeelde ook het potentiële rendement van de betrokken bedrijven en de Nederlandse overheid. Voor de bedrijven is door de ARK een percentage tussen 22,3 en 34,2 procent ingeschat. Aangezien het verwachte rendement is vastgesteld op 7,5 procent, zou het rendement dat hoger is dan dit worden belast tegen een tarief van 25,8 procent.
In het rapport wordt ook melding gemaakt van de asymmetrie in verantwoordelijkheden tussen de staatsbedrijven en de vier emitterende bedrijven. Porthos is wettelijk verantwoordelijk voor het toezicht op de opslaglocatie en voor onwaarschijnlijke schade gedurende 20 jaar nadat de opslaglocatie vol is. En na deze 20 jaar neemt de Nederlandse overheid alle verantwoordelijkheden over. Deze verantwoordelijkheden komen mogelijk niet tot uitdrukking in het verwachte rendement van 2,2 procent.
CO2-prijs bepaalt subsidie
Op basis van berekeningen van PBL heeft het ministerie van EZK de bedrijven een maximum SDE++ subsidie toegekend van 2,1 mrd euro. Deze subsidie is bedoeld om het verschil - de zogenaamde onrendabele top (ORT) - te dekken tussen de kosten van een CO2-emissierecht in het EU-emissiehandelssysteem (EU-ETS) en de werkelijke kosten voor het afvangen, transporteren en opslaan van CO2 gedurende 15 jaar. Wanneer de ETS-prijs hoger wordt, wordt de ORT kleiner en het te verlenen subsidiebedrag lager.
Versnelling
CCS-projecten staan voor veel beleidsmatige, technische en maatschappelijke uitdagingen. De vele onzekerheden, zoals de prijzen van CO2-emissierechten, de regulering en subsidieverlening hebben een grote invloed op de project ontwikkeling en realisatie. Het is dan ook van belang dat de Algemene Rekenkamer het Porthos-project erkent als een doelmatig en doeltreffend middel om de Nederlandse klimaatdoelstellingen te halen en zelfs versnellen. De conclusies van de ARK zullen ook een positief signaal zijn voor andere project voornemens zoals Aramis.