Demissionair minister Adriaansens vindt IKC-regeling niet voldoende doelmatig

Indirecte Kosten Compensatie (IKC)

Emissierechten geven lidstaten van en bedrijven in de Europese Unie sinds 2005 het recht om - een per jaar afnemende hoeveelheid - CO2 uit te stoten. Het Europese systeem van emissiehandel (EU-ETS) verplicht Europese elektriciteitsproducenten om emissierechten aan te kopen voor hun CO2-uitstoot. De kosten hiervan berekenen zij door in de elektriciteitsprijzen. Europese bedrijven die verhoudingsgewijs veel elektriciteit gebruiken betalen indirect de rekening voor het ETS.

Bedrijven die actief zijn op de wereldmarkt ervaren door de hogere elektriciteitskosten een concurrentienadeel ten opzichte van ondernemingen uit landen buiten Europa. Dit brengt een koolstof weglekrisico ('carbon leakage') met zich mee. Er is sprake van carbon leakage als productie met bijhorende CO2-uitstoot zich verplaatst van binnen de EU naar buiten de EU vanwege de lasten en kosten van het Europese emissiehandelssysteem. De regeling is beschikbaar voor bedrijven uit enkele specifieke door Brussel aangewezen bedrijfstakken, zoals de metaal- en papierindustrie.

Continuering

De IKC-regeling bestond al enige jaren en is vorig jaar afgelopen. De regeling werd gefinancierd uit de opbrengst van emissierechten. In 2021 was die opbrengst ruim 885 mln euro. Die opbrengst is fors gestegen doordat de emissieprijs van een niveau van rond de 30 euro/ton is gestegen naar 89 euro/ton, en biedt voldoende budget om de kosten van de regeling te kunnen dekken. De IKC-pot is de afgelopen jaren juist afgenomen van een niveau van 180 naar 80 mln euro/jaar.

SEO heeft in opdracht van het ministerie van EZK de IKC-regeling geëvalueerd op doeltreffendheid en doelmatigheid in de periode 2017-2021. Met als vraag ook wat de impact is op de productiekosten als de IKC-regeling na 2022 niet wordt voortgezet. Voorzichtige hoofdconclusie: de IKC-regeling is waarschijnlijk doeltreffend als het gaat om het voorkomen van carbon leakage. De indirecte kosten voor Nederlandse bedrijven zijn redelijk gecompenseerd, maar eerder met een onder- dan overcompensatie. De mate van compensatie bleek goed vergelijkbaar met de benchmarklanden België, Frankrijk en Duitsland. Met een voorbehoud: indicatoren die het weglekrisico beschrijven, en gegevens over eventueel marktaandeelverlies van grootverbruikers, ontbreken. Met deze kanttekening t.a.v. de doeltreffendheid, is de regeling volgens SEO doelmatig uitgevoerd. SEO beveelt aan om te overwegen de IKC-regeling ook na 2022 voort te zetten. Demissionair minister Adriaansens vindt nu de ‘voorzichtige’ SEO-conclusie echter te mager om een budget van 140 mln euro te rechtvaardigen voor een 60-tal bedrijven.

Herzien

Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: "de minister gaat voorbij aan het ongelijke internationale speelveld voor bedrijven, waarbij het verminderen, verplaatsen en sluiten van industriële activiteiten in Nederland een reële mogelijkheid is. De IKC-regeling was en is nodig zolang er geen gelijk speelveld is en zolang fossiele energie een groot deel van de elektriciteitsproductiemix uitmaakt. De IKC-regeling verlaagt het weglekrisico door de indirecte ETS-kosten die bedrijven maken bij hun productie te compenseren; zonder afbreuk te doen aan de prikkel aan elektriciteitsproducenten om hun uitstoot te verminderen. De Europese Commissie heeft een Nederlands plan goedgekeurd om maximaal 835 mln euro in 5 jaar, dus 167 mln euro/jaar, beschikbaar te stellen voor indirecte kostencompensatie aan bedrijven op de Carbon-Leakage-lijst om zo de concurrentiepositie van onze industrie te ondersteunen door verbetering van het -ongelijke - speelveld. Tegelijkertijd zijn ook plannen van Duitsland en Finland goedgekeurd. Wij roepen het demissionaire kabinet op om het besluit - om de IKC-regeling niét te continueren - te herzien, zodat de economie en de verduurzaming van de industrie in Néderland wordt gestimuleerd via initiatieven en inspanningen die de afgelopen 5 jaar al zijn ingezet."