Congestie maakt nieuwe werkelijkheid elektriciteitssysteem zichtbaar

Congestie

Het probleem van congestie op de elektriciteitsnetten is inmiddels breed bekend en wijd verspreid. Op steeds meer plaatsen weigeren netbeheerders gebruikers transportvermogen aan te bieden. Om de beschikbare netcapaciteit uit te breiden zijn grote investeringen nodig. De realisatie van netuitbreidingen kosten ook nog eens veel tijd. Om de schaarse bestaande netcapaciteit zo volledig mogelijk te benutten, zijn netbeheerders verplicht congestiemanagement uit te voeren. Met als doel het mitigeren van de gelijktijdige piekbelasting, en daardoor meer transport te faciliteren. Toepassing van congestiemanagement loopt in de praktijk echter tegen belemmeringen aan. Netgebruikers kunnen via - al dan niet verplichte - congestiemanagement helpen om de beperkte netcapaciteit maximaal te benutten. Er staat dus druk op de netbeheerders én de netgebruikers om een bijdrage te leveren om het congestieprobleem, een probleem dat langzaam leidt tot verslechtering van het vestigingsklimaat en bedrijfsresultaten en tot ontmoediging van de realisatie van klimaatmaatregelen. Met als kernvraag: hoe dan? De netbeheerders kijken naar de mogelijkheden om de energievoorziening te flexibiliseren, die kan komen uit opslag (batterijen, waterstof, warmte), regelbare productie, of verbruik. Netgebruikers kunnen flexibiliteit ontsluiten in de bestaande assets (gasturbines, electrolysers, en dergelijke), en ontwikkelen in nieuwe assets (batterijen, e-boilers, domotica waar onder slim laden, en dergelijke).

Regelgeving

Hoewel de congestieproblematiek zich als een olievlek uitbreidt, lijkt congestiemanagement in de praktijk nog nauwelijks toegepast te worden. In ieder geval is het een feit dat er nog weinig congestieonderzoeken zover zijn gekomen dat deze hebben geleid tot een congestierapport. De basisregels voor congestiemanagement zijn al wel veranderd sinds mei 2022, met een implementatietermijn tot november 2022, vastgelegd in de Netcode Elektriciteit. Het uitgangspunt blijft hierbij het recht op transportcapaciteit, maar nieuwe begrippen als capaciteitsbeperkingscontracten en natuurlijke groei bieden nuancering bij wat het transportrecht betekent in de praktijk.

Om de aangeslotene te ondersteunen werd de nieuwe rol van de capacity service provider (CSP) geïmplementeerd. Inmiddels zijn er 36 erkende aanbieders van CSP-diensten die netgebruikers ontzorgen bij de levering van congestiediensten. Dat helpt netgebruikers omdat het flexibel om kunnen gaan met de economische waarde van de transportbehoefte op enig moment niet alleen nieuw maar ook complex en nog niet uitgekristalliseerd is. Die afnemers zijn overigens niet alleen de industrie, maar ook de mobiliteit (spoor) en utiliteitsbouw (ziekenhuizen, banken). Toezichthouder ACM werkt momenteel aan zogenaamde alternatieve transportrechten en een kader prioriteringsruimte voor transportverzoeken die bij netbeheerders worden ingediend, om zo de beschikbare netcapaciteit doeltreffender en doelmatiger te kunnen benutten en verdelen.

Handelingsperspectief

Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: "het is bijzonder ongewenst dat de capaciteitsontwikkeling van de elektriciteitsnetten de groeiende vraag naar transport niet faciliteert. Dit probleem zal niet op korte termijn worden opgelost. Voor VEMW aanleiding om bedrijven en instellingen met een webinar te informeren over wat dat betekent voor hen en vooral wat zij zelf kunnen doen om de problematiek te verlichten. Zo kunnen bijvoorbeeld ook kleine grootverbruikers deelnemen aan congestiemanagement, en waar transport niet mogelijk lijkt kunnen nauwkeurigere prognoses en contact met de juiste partijen ertoe leiden dat transport alsnog kan worden ingepast. In navolging van onze informatiebijeenkomst zullen wij onze leden dan ook blijven informeren over de kansen en bedreigingen als het gaat om de inpassing van flexibiliteit in de bedrijfsvoering."