De Europese Commissie heeft op 23 januari de langerverwachte consultatie van het elektriciteitsmarkt model ontwerp geopend. De consultatie zal mede de grondslag vormen voor eventuele aanpassingen aan het bestaande 'energy-only-model'. De consultatie kent een zeer korte doorlooptijd van drie weken. VEMW, dat binnen de Europese koepel IFIEC een reactie voorbereidt, zal consensus zoeken tussen de representatieve organisaties van de Europese industrieën.
Probleemanalyse
De consultatie wordt gehouden tegen de achtergrond van de huidige energiecrisis. Door een sterke afname in beschikbaarheid van Russisch aardgas, zijn het afgelopen jaar zowel de aardgasprijzen als de elektriciteitsprijzen zeer sterk gestegen. Momenteel is de aardgasprijs weliswaar gedaald maar structureel nog steeds hoog. Omdat elektriciteit deels met aardgas wordt opgewekt, heeft dit ook geleid tot hogere elektriciteitsprijzen én -prijsvolatiliteit.
Tot op heden heeft de Commissie gereageerd op de energiecrisis met o.a. het REpowerEU plan - een plan om de Europese afhankelijkheid van Russisch aardgas snel af te bouwen - en het versoepelen van de staatssteunregels waardoor lidstaten gemakkelijker verbruikers kunnen steunen. Door een aanpassing van het huidige 'energy-only' marktmodel, hoopt de Commissie eindgebruikers toegang te geven tot goedkopere (duurzame) elektriciteit en te beschermen tegen prijsschommelingen. In de consultatie onderzoekt de Commissie steun voor verschillende maatregelen waarmee deze doelen mogelijk bereikt zouden kunnen worden.
Het is van belang dat wijzigingen van het huidige - in de basis goed functionerende - marktmodel, niet leiden tot inefficiënte uitkomsten en perverse prikkels. Voor grootverbruikers zijn concurrerende elektriciteitsprijzen en toegang tot voldoende risico-beheersingsmogelijkheden belangrijke randvoorwaarden voor een goed functionerende elektriciteitsmarkt. Daarbij is de oorzaak van het huidige probleem een tekort aan aanbod, niet een slecht functionerende elektriciteitsmarkt.
Prijsvolatiliteit
In het consultatiedocument wordt door de Commissie een aantal vragen gesteld over zowel het huidige marktontwerp als over mogelijke wijzingen daarvan. Een nadruk wordt gelegd op de middelen die zowel klein- als grootverbruikers hebben om meer lange termijn zekerheid te krijgen over hun elektriciteitsprijzen via bijvoorbeeld Power Purchasing Agreements (PPA's) en Contracts for Difference (CfD's). Deze mogelijkheden kunnen eindverbruikers afschermen van de volatiele real-time prijzen van elektriciteit. Het kunstmatig verlagen van de prijsvolatiliteit zou tegelijkertijd ook kunnen leiden tot een verminderde beloning van flexibel verbruik. Het is daarom van belang dat marktpartijen de vrijheid houden om zelf te kiezen welk type contract het beste bij hun behoeften past.
Procesverloop
VEMW werkt samen met haar leden een reactie voor, die wordt ingebracht in de Europese koepelorganisatie IFIEC. We hebben eerder al op basis van een monitoring van de Europese toezichthouder ACER (april 2022) vastgesteld dat het energy-only-model in principe leidt tot doelmatige marktuitkomsten en harmonisatie, maar dat desalniettemin een gelijk Europees speelveld onbreekt doordat de lidstaten er een verschillend energie-, stimulerings- en beprijzingsbeleid op nahouden. Deadline voor de consultatie is 13 februari a.s.