Grootverbruiker kan elektriciteitskosten beheersen door flexibel verbruik
Vier op vijf grootverbruikers bekend met ‘Demand Side Response’
De toenemende weersafhankelijkheid van de elektriciteitsvoorziening leidt tot een aanzienlijk toenemende vraag naar balanceringsenergie, grensoverschrijdende stromen en toepassing van congestiemanagement, en een daaruit voortvloeiende kostenstijging. De industrie kan daarop inspelen door toepassing van demand side response en zo de eigen kosten beheersen en het elektriciteitsnet significant ondersteunen. Hoopvol is dat maar liefst 4 op de 5 deelnemers aan een VEMW webinar over flexibel verbruik – met bijdragen van TenneT, Flexcity en Utility Support Groep (USG) - hier in meer of mindere mate mee bekend is.
Balanceringsenergie
TenneT signaleert een toenemende vraag naar balanceringsenergie die sterk gecorreleerd is met de toenemende wind- en zonne-energie. Opmerkelijk genoeg leidt de toenemende duurzame invoeding in Duitsland niet tot een vergelijkbare stijging van de balanceringskosten. Sinds 2019 omvat de intraday-handel en onbalansverrekening steeds grotere volumes. De onbalansverrekeningsvolumes stegen van 3,3 TWh in 2019 naar 5,2 TWh in 2021. De onbalansvolumes stegen van 2,9 TWh in 2019 naar 4,1 TWh in 2021. TenneT ziet in deze toename een toenemende afwijking tussen de day-ahead verwachtingen en de gerealiseerde real-time productie en het verbruik. Waar duurzame opwekking in 2019 nog minder dan 30 procent van de elektriciteitsopwekking omvatte, zal dit in 2030 meer dan 67 procent zijn. Daarmee wordt een verder groeiende volatiliteit op de energiemarkt verwacht, en zal ook de groeiende vraag naar balanceringsenergie doorzetten.
Waarde van flexibiliteit
Afgelopen jaar zijn de commoditykosten fors gestegen: op de day-ahead markt steeg de elektriciteitsprijs gemiddeld met 225 procent. Voor fossiele brandstoffen zagen we ook prijsstijgingen: aardgas steeg met 340 procent, kolen met 119 procent. Ook de CO2-kosten stegen met 116 procent. Deze hoge prijzen leidden tot een grofweg verdubbelde onbalans-prijsdelta in 2021 ten opzichte van 2020. De onbalans-prijsdelta is het verschil (de delta) tussen de prijs die voor elektriciteit wordt betaald op de day-ahead markt en de onbalansprijs. Heleen Groenenberg (TenneT) stelt dat de flexibiliteit de energietransitie ondersteunt in een reeks van aspecten, van systeembalancering en congestiemanagement tot portfoliomanagement (het matchen van vraag-aanbod). En omdat het elektriciteitssysteem niet bij de landsgrens ophoudt nemen de afhankelijkheden tussen de lidstaten ook toe.
TenneT heeft becijferd dat op een huidige gealloceerde capaciteit van 700 MW het potentieel voor industriële vraagsturing – met een capaciteit van uren tot weken – zo’n 3.400 MW bedraagt en in 2030 4.000 MW, waarvan 50 procent gelijktijdig beschikbaar. Jeroen Schut (Flexcity) lichtte toe dat het flexibiliteitspotentieel zich bevindt in veel verschillende bronnen, van primaire productieprocessen of noodgeneratoren, tot compressoren en koelingen. waarbij de chemie de grootste bijdrage kan leveren. Het flexibiliteitspotentieel van bedrijven kan worden verzilverd in verschillende balanceringsproducten: frequentiesturing (FCR), regelvermogen (aFRR), en noodvermogen (mFRR), waarbij de reactietermijnen oplopen van respectievelijk 30 seconden naar 10 tot 15 minuten. Voordat een aangeslotene dit mag aanbieden, zal hij wel een proces moeten doorlopen om zijn verbruiksinstallatie gereed te maken op de signalen van de netbeheerder om zijn vraag te sturen.
Sonny Schepers (USG) heeft binnen USG een demonstratieproject m.b.t. het aanbieden van flexibel verbruik uit een noodluchtcompressor gefaciliteerd. Door de verweven productieprocessen, zijn de meeste kansen te vinden bij het inbouwen van flexibiliteit bij nieuwe installaties, waarbij de organisatorische en operationele impact niet moet worden onderschat. Ook zijn contractuele afspraken als randvoorwaarde erg belangrijk; een noodluchtcompressor bestaat bijvoorbeeld primair voor de noodluchtlevering, waarbij het leveren van flexibiliteit een extra dienst is.
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “De elektriciteitsvoorziening verandert in sneltreinvaart van vraag- naar aanbod-gestuurd door de groei van wind- en zonvermogen. Dat leidt tot een decarbonisatie van de voorziening waarbij de traditionele flexibliteitsleverancier – gas en kolen - niet langer vanzelfsprekend beschikbaar is. Daardoor nemen niet alleen de kosten van flexibiliteit toe, maar ook de waarde van flexibiliteit. Demand side response (DSR) kan in een deel van de vraag voorzien, waarbij een flexibele bedrijfsvoering de sleutel is naar kostenbeheersing en grip op elektriciteitskosten van de afnemer. Ik ben blij verrast dat maar liefst 4 op de 5 deelnemers aan ons webinar in meer of mindere mate bekend is met DSR en het deels ook al toepast. En er is nog werk te verzetten, want voor de helft van de deelnemers aan het VEMW-webinar is het glas niet half vol maar half leeg.”
VEMW, 22 april 2022