Het gebrek aan netcapaciteit is de grootste uitdaging voor het slagen van de energietransitie. De netbeheerders hebben de afgelopen jaren een achterstand opgelopen. Niet alleen kan veel nieuwe duurzame productie niet worden getransporteerd, ook is aansluiting van nieuwe verbruikers of toename van bestaand elektriciteitsverbruik in grote delen van het net problematisch. De concept investeringsplannen van netbeheerders voor 2022-2031 zijn dus van cruciaal belang; zij moeten laten zien wat nodig is om deze achterstanden in te halen en de verdere groei van duurzame productie en elektrificatie mogelijk te maken.
De concept investeringsplannen zijn echter onvoldoende. De brancheorganisaties Energie-Nederland, Energie Samen, Holland Solar, NWEA en VEMW dragen hiervoor verbeterpunten aan. De belangrijkste zijn:
- Kies scenario’s die voldoende ambitieus zijn
- Laat zien wat de totale netcapaciteit is om aan die scenario’s te voldoen en welke investeringen en middelen daarvoor nodig zijn
- Houd rekening met de kosten die netgebruikers hebben als gevolg van het niet oplossen van knelpunten en betrek de markt bij deze prioritering.
Positief is dat de netbeheerders een onderling afgestemde set van scenario’s hebben gebruikt. Deze scenario’s zijn echter niet in lijn met de actuele Europese en nationale ambities en wetgeving. De scenario’s zijn daarom niet voldoende. Daarnaast onderschatten de netbeheerders de technologische ontwikkelingen van hernieuwbare opwek, die grote impact hebben op de benodigde netcapaciteit. Tevens laten de meeste concept investeringsplannen niet zien welke investeringen nodig zouden zijn om de gekozen scenario’s te faciliteren; in plaats daarvan wordt getoond wat de netbeheerders denken te kunnen realiseren.
De netbeheerders hebben de wettelijke taak om te voldoen aan de transportbehoefte, die volgt uit de relevante scenario’s. Als de netbeheerders nu van mening zijn dat zij onvoldoende middelen hebben om de noodzakelijke capaciteitsuitbreidingen te realiseren, dan dienen zij uit te leggen welke investeringen zij niet op tijd zouden kunnen realiseren, waarom niet en wat er voor nodig is om dit wel te kunnen doen. Daarbij dient duidelijk te worden welke prioritering in de tijd de netbeheerders hiervoor hanteren. Deze prioritering is nu onvoldoende transparant. Er moet rekening gehouden worden met de kosten die netgebruikers hebben als gevolg van het niet oplossen van knelpunten en de markt moet bij die prioritering betrokken worden.
Het is evident dat de uitdagingen voor de netbeheerders gigantisch zijn. Om de energietransitie te laten slagen is het noodzakelijk dat de totale omvang van deze uitdaging duidelijk wordt. De vijf brancheorganisaties willen in de toekomst graag intensiever betrokken worden bij het opstellen van de scenario’s, de prioritering en de investeringsplannen en zijn bereid om bij te dragen aan oplossingen die de problematiek rond transportschaarste kunnen verlagen.
VEMW, 30 november 2021