Nederland kleurt rood door gebrek transportcapaciteit elektriciteitsnetten
ACM bereidt nieuwe spelregels congestiemanagement voor
Een sterk toenemend tekort aan transportcapaciteit op de elektriciteitsnetten belemmert de verduurzaming en economische groei van de industrie en andere grootverbruikers. De behoefte aan netcapaciteit, onder meer door de aanleg van duurzaam elektriciteitsproductievermogen (wind, zon-PV), de elektrificatie van de industrie en de economische groei in de ICT-sector kan onvoldoende worden bijgebeend door de – regionale – netbeheerders. Toezichthouder ACM bereidt een besluit voor om nieuwe, beter controleerbare en uitvoerbare spelregels vast te stellen voor het omgaan met schaarste aan transportcapaciteit op de netten, het zogenaamde congestiemanagement: van ‘uitvoeren mits’ naar ‘uitvoeren tenzij’. Het voorgenomen besluit werd toegelicht tijdens het VEMW webinar congestiemanagement met bijdragen van de toezichthouder ACM en regionaal netbeheerder Liander.
Congestie
Congestie is filevorming op het elektriciteitsnet. Wanneer voor een bepaald kwartier meer vraag naar transport van elektriciteit wordt verwacht dan het netwerk aankan, is sprake van congestie. Congestie vindt in toenemende mate plaats door verduurzaming van het aanbod (wind, zon-PV) en toename van de vraag (elektrificatie industrie, economische groei). Uit een klein onderzoek van VEMW blijkt dat een significant aantal aangeslotenen nu al gehinderd wordt door congestie, maar de bijbehorende maatregel om maatschappelijke kosten te beperken (congestiemanagement) nog zeer beperkt wordt toegepast op regionale netten.
Wanneer een netbeheerder congestie voorziet, moet hij een onderzoek starten naar de mogelijkheid van congestiemanagement om de schaarse bestaande transportcapaciteit optimaal te benutten. In de huidige Netcode Elektriciteit zijn criteria opgenomen waarop de netbeheerder toetst of congestiemanagement mogelijk is. In de praktijk blijkt dat de huidige, breed verwoorde voorwaarden leiden tot de oncontroleerbare conclusie dat congestiemanagement niet mogelijk is. De huidige criteria worden ruim geïnterpreteerd en beperkt onderbouwd. Dit leidt tot zeer beknopte en mogelijk onterechte afwijzingen door netbeheerders van verzoeken tot transportcapaciteit. Een derde van door VEMW ondervraagde aangeslotenen zit inmiddels in een congestiegebied, maar slechts 3 procent ervaart dat ook werkelijk congestiemanagement wordt toegepast en maar 5 procent krijgt ook daadwerkelijk een verzoek tot deelname aan maatregelen. Dit terwijl maatregelen als nauwkeurige meting en digitalisering van het net, flexibel verbruik, en actief inzetten van batterijen kansen bieden om congestiemanagement effectief uit te voeren.
Wijziging spelregels
Toezichthouder ACM heeft een besluit in voorbereiding om de spelregels met betrekking tot het afhandelen van verzoeken tot transportcapaciteit te wijzigen. De behoefte aan extra transportcapaciteit moet aan de netbeheerder gemeld gaan worden, waarna deze de verzoeken op volgorde van binnenkomst (‘first-come-first-served’) afhandelt. Wanneer de netcapaciteit ondanks kortetermijnmaatregelen tekortschiet, treden de regels voor congestiemanagement in werking. Die veranderen volgens het voorgenomen besluit van de ACM van ‘uitvoeren mits’ naar ‘uitvoeren tenzij’ wanneer er sprake is van een structurele schaarste. Dat houdt in dat de netbeheerder als standaardmaatregel congestiemanagement toepast tot aan een vooraf bepaalde financiële grens , of indien de technische grens van het netwerkcomponent wordt gepasseerd.
Urgentie
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “Het tekort aan transportcapaciteit in Nederland schreeuwt om urgentie. Netgebruikers zitten met hun handen in het haar: om klimaatdoelstellingen te kunnen halen is toegang tot de juiste infrastructuur randvoorwaardelijk, terwijl de netbeheerders een complexe puzzel proberen op te lossen waar ze niet altijd – tijdig – uitkomen. Congestiemanagement als middel ter voorkoming van het weigeren van transport, is een uitwerking van het fundamentele recht op transport, zoals omschreven in de Elektriciteitswet. Daarbij moet congestiemanagement een tijdelijk middel blijven, ter overbrugging van een netverzwaring. De huidige spelregels voor congestiemanagement zijn reden voor – met name – regionale netbeheerders om congestiemanagement niet-toepasbaar te verklaren. Dit leidt tot onnodige afwijzing van verzoeken tot transport: het is aan de netbeheerders om tijdig codewijzingsvoorstellen in te dienen wanneer zij dergelijke belemmeringen in regelgeving voorzien. De toegevoegde waarde die een zakelijke verbruiker uit een kWh elektriciteit haalt is factoren groter dan de kosten van het elektriciteitstransport. Een gebrek aan vermogen en capaciteit heeft een grote maatschappelijke impact. Het is dan ook zaak dat er adequate prikkels komen voor de netbeheerders om sneller, proactief doeltreffende en doelmatige maatregelen te treffen om knelpunten aan te pakken. De voorgenomen codewijziging zal hier een belangrijke bijdrage moeten leveren, en antwoord geven op de vragen wat de netbeheerder, de toezichthouder en de eindgebruiker kunnen doen. Dat is van belang voor de bestaande aangeslotenen, maar ook voor nieuwe klanten en het vestigingsklimaat in Nederland.”
VEMW, 12 november 2021