Strategy& heeft in opdracht van TenneT een pan-Europese studie gedaan naar het potentieel en de mogelijkheden van zogenaamde Demand Side Response als effectieve en doelmatige bijdrage aan de toenemende behoefte aan flexibiliteit in de elektriciteitsvoorziening. Uitkomst: het potentieel is er, maar om het verder te kunnen benutten moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan en belemmeringen worden weggenomen. Dat sluit aan bij een VEMW position paper.
Flexibiliteit
De productie van elektriciteit wordt in toenemende mate weersafhankelijk en ook de vraag verandert, bijvoorbeeld door elektrificatie van de warmtevraag. Met name de ‘residuele vraag’, die overblijft na aftrek van duurzaam aanbod (wind, zon-PV) gaat sterk variëren. Flexibiliteit in het energiesysteem is noodzakelijk om de toenemende fluctuaties in vraag en aanbod van energie - kostenefficiënt - op te kunnen vangen. Naast back-up capaciteit is ook demand side response (DSR) een optie om flexibiliteit in het systeem te kunnen leveren.
De elektrificatie en digitalisering van de industrie leidt volgens de onderzoekers tot een Europees DSR-potentieel van 100 GW in 2019 dat groeit naar 160 GW in 2030. Dat is gelijk aan het huidige opgestelde elektriciteitsproductievermogen van Nederland en Frankrijk.
De dag-tot-dag variabiliteit kan zowel geleverd worden aan de aanbodzijde door productie en opslag, als aan de vraagzijde door extra elektriciteit af te nemen of juist – deels – af te schakelen. Wanneer de electriciteitsvraag erg groot is en de productie van wind en zon-PV elektriciteit laag kan DSR een rol spelen om de voorzieningszekerheid te kunnen borgen. Daarmee kan de inzet van conventionele fossiele back-up capaciteit worden beperkt op een kosteneffectieve manier.
Voorwaarden
Om een serieuze bijdrage aan de flexibiliteitsbehoefte te kunnen leveren moet DSR aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moeten de industriële marktpartijen individueel of geaggregeerd toegang tot de elektriciteitsmarkt hebben en de mogelijkheden om deel te nemen aan DSR duidelijk kunnen zien. Transparante, tijdig beschikbare prijsinformatie én prijsvorming is cruciaal om de economische aantrekkelijkheid van de optie te kunnen valideren. Daarbij moet DSR niet financieel onaantrekkelijk gemaakt worden, bijvoorbeeld door pre-kwalificatie methodes, bemeteringseisen en netwerkkosten.
Bijdrage
Eenvijfde van het huidige Europese DSR-potentieel van 100 GW wordt al benut. In Nederland 700-1900 MW en in Duitsland zo’n 3 GW. Door toepassing van DSR is het mogelijk om de piekbelasting van het net met 10-17 procent te verlagen. Om het potentieel van zo’n 3,4 GW in Nederland en 10 GW in Duitsland verder te kunnen benutten, moet voldaan worden aan bovengenoemde voorwaarden en moet een aantal belemmeringen worden weggenomen.
VEMW, 15 juli 2021