Kabinet legt onnodige en dure risicopolis bij alle gasverbruikers
Ombouw van aantal gasgrootverbruikers ondoeltreffend en ondoelmatig
De verwachting van het kabinet is nog steeds dat het Groningenveld vanaf medio 2022 alleen nodig is als reservemiddel. Inzet is onverminderd het zo snel mogelijk volledig en definitief sluiten van het Groningenveld. In het laatste ‘reguliere’ gasjaar wordt voorzien in een winningsniveau van 3,9 mrd m3 (bcm), tegen een vaststellingsbesluit van – in een gemiddeld gasjaar - 8,1 bcm in het lopend gasjaar. Het kabinet houdt vast aan de wettelijk verplichte ombouw van 9 grootverbruikers van laagcalorisch gas. Dat meldt minister Blok (EZK) in een brief aan de Tweede Kamer. VEMW begrijpt niet dat de minister tegen alle adviezen in vasthoudt aan de ombouw van gasgrootverbruikers die én niet tijdig gerealiseerd kan worden én geen bijdrage levert aan de sluiting van het Groningenveld en de leveringszekerheid. Een onnodige en dure risicopolis!
Gasjaar 2021/2022
De winning van aardgas uit het Groningenveld komt in het komende gasjaar 2021-2022 volgens de meest recente schatting uit op 3,9 bcm, ruim onder het door SodM veilig geachte niveau van 12 bcm. Vanaf het moment dat de nieuwe stikstofinstallatie in Zuidbroek in gebruik genomen wordt daalt de noodzakelijke winning uit het Groningenveld dusdanig dat die niet meer afhangt van de temperatuur. Een aanzienlijke versnelling van de reductie van het benodigde gaswinningsniveau uit – en inzet van -het Groningenveld ten opzichte van het vorige advies van GTS d.d. januari 2021. Het Groningenveld blijft na september 2022 tijdelijk en alleen voor uitzonderlijke situaties nog beschikbaar als reservemiddel. Het kabinet wil ook dat aan die tijdelijke situatie zo snel mogelijk een einde komt en het Groningenveld definitief kan worden gesloten.
Maatregelen
De minister geeft in zijn brief aan dat de belangrijkste maatregel om de winning van Groningengas te reduceren, de bouw van de stikstoffabriek in Zuidbroek (7 bcm), volgens landelijk gasnetbeheerder GTS op schema ligt ondanks de coronapandemie (operationeel april 2022). Ook de versnelling van de afbouw van de export van laagcalorisch gas naar met name België kan een positieve bijdrage leveren (3 bcm/jaar). GTS schat in dat de laatste Belgische afnemer van laagcalorisch gas in september 2024 i.p.v. 2028 en 2029 omgebouwd is, en doet daar nader onderzoek naar. GTS heeft ook onderzoekgedaan naar de – technische - mogelijkheden om de gasopslag Grijpskerk om te zetten van hoog- naar laagcalorisch gas. Dat blijkt op korte termijn al te kunnen met een netto bijdrage van 0,8 bcm, én bovendien kan de opslag – samen met de gasopslag Norg - de reserverol t.b.v. de leveringszekerheid (flexibiliteit) overnemen van het Groningenveld.
Verbod
Een omstreden – en inmiddels wettelijk verankerde – maatregel is de ombouw van de grootste negen afnemers van laagcalorisch gas. In 2019 trok de Raad van State nog, in lijn met een samenhangend advies van landelijk netbeheerder GTS en kritische kanttekeningen van VEMW, de doelmatigheid en doeltreffendheid van de ombouwmaatregel in twijfel. De netto bijdrage van de maatregel zou niet meer dan 0,5 bcm bedragen. In september 2020 werd duidelijk dat de ombouw van de negen grootverbruikers een vertraging kende van enige maanden bij vier van de negen grootverbruikers. Deze vertraging had volgens de minister een gering effect op de benodigde gaswinning en de leveringszekerheid, onder de voorwaarde dat de andere maatregelen op koers blijven en het feit dat er voldoende aanvoermogelijkheden zijn voor hoogcalorisch gas.
Advies
De 9 grootverbruikers van laagcalorisch gas, die ieder jaarlijks minimaal 0,1 bcm gebruiken, mogen dat gas wettelijk vanaf oktober 2022 niet meer gebruiken. GTS meldt de minister in zijn advies dat bij de vier vertraagde ombouwprojecten er nog een bijkomt, en wel met een aanzienlijke extra vertraging. Drie van die vijf afnemers kunnen volgens GTS medio 2023 worden omgebouwd. Voor twee van de vijf is de ombouw door GTS voor de mogelijke sluitingsdatum van het Groningenveld niet meer te realiseren. Volgens de inschatting van de landelijk netbeheerder heeft de vertraging een gering effect op de benodigde gaswinning uit het Groningenveld en géén impact op de sluitingsdatum van het Groningenveld. De minister wil de ombouw desalniettemin onverkort handhaven ‘om onvoorziene ontwikkelingen en tegenvallers’ op te kunnen vangen en het vergemakkelijken van de handhaving van de systeembalans. Voor een (gedeeltelijk) afzien van de ombouw van de grootverbruikers zou een wetswijziging nodig zijn, en daarvoor ziet de minister geen rechtvaardiging.
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “Voor sluiting van het Groningenveld is de ombouw van een of meerdere grootverbruikers volgens GTS niet – tijdig – door haar te realiseren en ook niet nodig. Vasthouden aan de wettelijke verplichting vergt aanzienlijke investeringen met stijging van de tarieven voor alle gasverbruikers tot gevolg. Wij doen een dringend beroep op de minister om het advies van GTS te volgen en onverantwoorde uitgave van publieke middelen te voorkomen. Met de energietransitie in het vizier is de aanleg van vele tientallen kilometers nieuwe aardgasleidingen die vervolgens versneld afgeschreven moeten worden een niet te verantwoorden kostbare risicopolis. Bovendien eentje die nimmer tot uitkering overgaat omdat de ombouw volgens GTS het risico van vertraagde sluiting van het Groningenveld niet afdekt.”
VEMW, 8 juli 2021