VEMW: zorg over escalatie capaciteitstekort stroomnet
Netbeheerder worstelt met tijdig realiseren nodige netcapaciteit
Netbeheerder Liander signaleerde op 24 juni dat er sprake is van congestie op het elektriciteitsnet in Amsterdam. In de gebieden Buiksloterham / Overhoeks en het Westelijk Havengebied, is congestie voorzien: filevorming op het net. Door de sterk toegenomen vraag naar elektriciteit kan het stroomnet in sommige delen van Amsterdam niet meer genoeg stroom leveren. Daardoor komen nieuwe grootgebruikers op een wachtlijst terecht. Het transportrecht is een fundamentele voorwaarde voor markttoegang. Inperking van dit recht is een ernstige inperking van de rechten van aangeslotenen en schaadt het investeringsklimaat.
Rechten aangeslotenen
In Nederland is het recht op markttoegang voor aangeslotenen uitgewerkt in twee aparte rechten op aansluiting en op transport. Uitoefening van het transportrecht is afhankelijk van de voorwaarde of de netbeheerder hier redelijkerwijs in kan voorzien. Wanneer congestie is geconstateerd, is transport niet langer redelijkerwijs mogelijk en mag de netbeheerder ingediende verzoeken tot het contracteren van transportvermogen weigeren. Voordat deze conclusie mag worden getrokken, moet een netbeheerder eerst onderzoeken of de voorziene congestie kan worden opgelost met congestiemanagement. Vergelijkbare situaties leiden maandelijks tot nieuwe jurisprudentie waarin de plichten van de netbeheerders uiteen worden gezet. De spelregels voor congestiemanagement worden momenteel herzien in het codewijzigingsvoorstel congestiemanagement.
Investeringen
Netbeheerders publiceren elke twee jaar de verwachte investeringen voor de komende tien jaar. In 2020 vond dit voor het eerst in de vorm van een Investeringsplan plaats; voorheen werd een soortgelijke verplichting in zongenaamde Kwaliteits- en Capaciteitsdocumenten vormgegeven. Door de juiste investeringen op tijd in te plannen, kan de netbeheerder blijven voldoen aan zijn transport- en aansluitplicht richting partijen die toegang tot de markt willen. Congestie ontstaat wanneer tijdens deze fase de vraag naar transport, hetzij door invoeding/opwekking hetzij door onttrekking/verbruik, door de relevante netbeheerder is onderschat. Een overschatting van de vraag zou leiden tot ondoelmatige investeringen, die niet door netbeheerders in de tarieven mogen worden verdisconteerd. Het is daarom belangrijk dat netbeheerders de toekomstige capaciteitsvraag zo nauwkeurig en zo vroeg mogelijk inschatten. Een mate van risicobereidheid door de netbeheerder (no-regret investments) biedt daarbij een onmisbare kans om onder-investeringen te voorkomen.
Oplossingsrichtingen
VEMW ziet meerdere oplossingsrichtingen die de netbeheerders nu al kunnen inzetten om het risico van toekomstige netcapaciteitstekorten te verminderen, die elk bepaalde uitdagingen met zich meebrengen. Betere informatie-inwinning door de netbeheerders m.b.t. toekomstige aangeslotenen zou hen in staat stellen eerder in te spelen op de toekomstige capaciteitsvraag. Daarnaast is er een wederzijds belang in het afstemmen van de transportbehoefte van aangeslotenen, waarvoor een kader is uiteengezet in het advies van de Taskforce Infrastructuur Klimaatakkoord Industrie (TIKI-advies). Anticiperende investeringen bieden een andere mogelijkheid om capaciteitstekorten en daaruit voortvloeiende economische schade te voorkomen: door een beperkt (financieel) risico op ondoelmatige investeringen te accepteren, zou het risico op onder-investeringen verder afnemen. Daarnaast zien netbeheerders zich geconfronteerd met een financieringsopgave, waarbij de aandeelhouders in toenemende mate bijspringen. En terecht, immers het exclusieve aandeelhouderschap in de netbeheerders is bij de Nederlandse overheden belegd om het publieke belang te borgen. Tenslotte zou een versnelde uitvoering van investeringen ruimte moeten bieden. Op grond van de wetgeving zou een versnelling van vergunningsaanvragen hulp moeten bieden, maar ook nu al kunnen anticiperende vergunningsaanvragen helpen.
Hans Grünfeld, algemeen directeur van VEMW: “Elektriciteitsnetbeheerders roepen in toenemende mate congestie af, waarmee bestaande en nieuwe gebruikers afgesneden worden van de stroomvoorziening. Een nauwkeurig onderzoek naar de mogelijkheid van congestiemanagement is van groot belang, zodat niet te snel transport wordt geweigerd. Door de schaarse transportcapaciteit ter overbrugging van de netverzwaring goed te gebruiken, kan de economische schade beperkt worden. In bredere zin is het zorgwekkend dat het netcapaciteitstekort nog steeds toeneemt. VEMW ziet mogelijkheden voor netbeheerders om, waar mogelijk in samenwerking met aangeslotenen, de capaciteitsproblematiek versneld aan te pakken. Het is cruciaal dat dit urgente aandacht van de netbeheerders krijgt.”
VEMW, 28 juni 2021