Waterstofbeurs ‘HyXchange’ stap dichterbij gekomen
Pilots en simulaties moeten handelsproducten met de markt testen
Een waterstofbeurs, naar analogie van de stroom- en gasbeurzen, kan helpen als katalysator van een (groei)markt voor klimaatneutrale waterstof. Onderzoek heeft duidelijk gemaakt welke producten en voorwaarden uit praktisch oogpunt nodig zijn om handel voor waterstof tot stand te brengen.Dit blijkt uit onderzoek door Bert den Ouden in opdracht van Gasunie en vier havenbedrijven in consultatie met marktpartijen en overheden. In een vervolgproject willen de initiatiefnemers van ‘HyXchange’ de eerste handelsproducten met de markt testen in pilots en simulaties.
Onderzoek
In september 2020 werd een eerste verkenning naar het opzetten van een waterstofbeurs gepresenteerd. Met een visie op een stapsgewijze opbouw van een waterstofbeurs, meegroeiend met de waterstofmarkt en de ontwikkeling van waterstofnetwerken. Netwerkbedrijf Gasunie, dat plannen heeft om een landelijke infrastructuur van pijpleidingen en waterstofopslag te ontwikkelen, heeft in een vervolgstudie de havenbedrijven van Rotterdam, Amsterdam, Groningen en North Sea Port betrokken bij die plannen. Een infrastructuur die import en doorvoer naar met name Duitsland en België mogelijk moet maken om zo de markt te vergroten. Dat vereist ook Europese regulering m.b.t. onder meer nettoegang, netbeheer en de certificering van waterstof.
Invulling
Vanwege een groeiende vraag naar klimaatneutrale waterstof ontstaat de noodzaak voor een goede marktwerking en een transparante, efficiënte prijsstelling. Een waterstofbeurs kan beide faciliteren. Verder onderzoek moet duidelijk maken hoe invulling daaraan kan worden gegeven met de certificering van waterstof, een index waarmee prijzen inzichtelijk worden, een spotmarkt, en het ontwikkelen van handelsinstrumenten.
Certificering
De certificering van zowel groene, CO2-arme (blauwe) als geïmporteerde (gele) waterstof is nodig om een groter volume waterstof van veelzijdige herkomst over één netwerk te transporteren, terwijl de gebruikers toch kunnen kiezen welke soort waterstof ze willen kopen. Dit is vergelijkbaar met het elektriciteit- en gassysteem waar alles over hetzelfde net gaat, maar groene stroom en groen gas gecertificeerd zijn waardoor de meerwaarde voor de klant behouden blijft. Voor waterstof wil het beursinitiatief, vooruitlopend op de regelgeving, een pilot organiseren om hierin ervaring op te doen.
Spotmarkt
Met de ontwikkeling van een waterstof beursindex wordt transparant gemaakt tegen welke prijs waterstof kan worden verhandeld. In de studie is een index geformuleerd, waarin de prijs van de waterstof, en ook de certificaten, tot uiting komt, afhankelijk van de manier van opwekken en de mate van CO2-emissiereductie die daarmee wordt bereikt.
Voor de ontwikkeling van een waterstofbeurs is zeker ook een spotmarkt belangrijk. De initiatiefnemers willen eerst een marktsimulatie opzetten en via een lokale spotmarkt op termijn, wanneer het nationale waterstofnetwerk de verschillende haven- en industriegebieden aan elkaar koppelt, de stappen zetten naar een nationale en internationale waterstofhandel. In die laatste fasen zijn handelsinstrumenten nodig om het netwerk te balanceren en waterstof op te slaan.