Transitie naar duurzaam wordt zichtbaar in elektriciteitsmix
Zon en wind vermogen met 40 procent gestegen
Dat de energietransitie in volle gang is wordt steeds duidelijker zichtbaar in de elektriciteitsmix. De productie van elektriciteit uit zon (+3,1 GW capaciteit) en wind (+1,4 GW) is aan een duidelijke opmars in de Nederlandse energiemix bezig (+40 procent t.o.v. 2019). Het gebruik van kolen neemt sterk af ten gunste van aardgas en hernieuwbare energie, waardoor de CO2-uitstoot afneemt. Elektriciteitsprijzen op de Europese groothandelsmarkten zijn gedaald met 19 procent. Nederland is voor het eerst sinds 1981 netto exporteur van elektriciteit. Dit blijkt uit de ‘Annual Market Update 2020’ van TenneT, dat niet alleen de landelijk netbeheerder in Nederland is, maar ook in een groot deel van Duitsland.
Markt ontwikkelingen
De TenneT Annual Market Update brengt de relevante ontwikkelingen op de Centraal West-Europese elektriciteitsmarkten in beeld met een focus op Nederland en Duitsland, waar het bedrijf als transmissiesysteembeheerder actief is. De ontwikkelingen hebben betrekking op elektriciteitsprijzen, brandstofprijzen (gas, kolen, CO2-rechten), verbruik en verschillende vormen van opwek van elektriciteit, subsidieregelingen voor duurzame elektriciteitsproductie en de interconnectie (importen en exporten). Niet onbelangrijk is de aandacht voor het waarborgen van de netstabiliteit en de balanceringsmarkt.
Elektriciteitsmarkt
De elektriciteitsmarktprijzen in de Centraal West-Europese (CWE) regio zijn in 2020 gedaald met 19 procent, met name als gevolg van covid-19 maatregelen die regeringen hebben genomen. De industrie in sommige landen schroefde haar productie terug of legde deze zelfs stil, waardoor de vraag naar elektriciteit en gas sterk daalde. Vanaf juni herstelden de marktprijzen naar prijzen boven het jaargemiddelde van 32 euro per MWh.
Elektriciteitsproductie
Nederland produceerde 102 TWh elektriciteit in 2020 (2019: 100 TWh). Voor het eerst sinds 1981 was Nederland netto exporteur van elektriciteit. Nederland exporteerde vooral elektriciteit naar het Verenigd Koninkrijk en België. In Duitsland nam de productie afgelopen jaar juist af met 26 TWh, met name door minder opwek uit steenkool- en bruinkoolcentrales en kerncentrales.
Net als in 2019 waren de marges voor gas grotendeels hoger dan voor kolen. De lagere efficiency ten opzichte van gascentrales (40% kolen, 55% gas) en de bijna dubbel zo hoge CO2-emissies van kolencentrales ten opzichte van gascentrales verslechterde de concurrentiepositie van kolencentrales. Van januari tot en met november produceerden gascentrales meer elektriciteit dan kolencentrales. Uitzonderingen in Duitsland op het Nederlandse patroon zijn de negatieve marges in februari tot mei, veroorzaakt door veel aanbod van elektriciteit uit zon en wind in Duitsland.
Hernieuwbare bronnen
In Nederland kwam er 7,3 GW aan duurzaam vermogen bij, en kent het elektriciteitsproductiepark nu een omvang van 41 GW. Van de weersafhankelijke duurzame elektriciteitsbronnen groeide zonne-energie (+3,1 GW capaciteit; totaal zon productie 8 TWh) verreweg het snelst. Elektriciteit uit windenergie op zee groeide relatief het hardst (+66 procent) door de ingebruikname van de windparken bij Borssele (+1,4 GW vermogen; totaal wind op zee productie 6 TWh). Wind op land leverde in 2020 zo’n 9 TWh op, waarmee de totale opwek uit deze duurzame bronnen uitkomt op 23 TWh (2020).