Risico op explosieve stijging netwerktarieven
Systeemintegratie en alternatieven voor verzwaring winnen aan belang
Er is een grote kans dat de elektriciteit en gas netwerktarieven explosief gaan stijgen de komende 10 jaar. De belangrijkste veroorzakers: de energietransitie met een sterke verandering van aanbod én vraag voor elektriciteit, en het beleid om de winning van aardgas uit het Groningenveld te beëindigen. Om die kostenexplosie en tariefstijgingen in de hand te houden zal stevig ingezet moeten worden op systeemintegratie en de benutting van doelmatige flexibiliteitsmiddelen. Dat is de belangrijkste les uit de presentaties die de gezamenlijke netbeheerders vrijdag jl. hebben voorgehouden aan VEMW-leden.
Energietransitie
De belangrijkste veroorzaker van enorme kosten- en tariefstijgingen is de energietransitie, die leidt tot miljardeninvesteringen in de elektriciteitsnetten. Alleen al landelijk elektriciteitsnetbeheerder TenneT voorziet tot 2030 zo’n 5,5 mrd euro te investeren in haar hoogspanningsnetten op land en 7 mrd euro in de netten op zee. Ter vergelijking: de huidige assetwaarde die via de doelmatige kosten in de tarieven zijn opgenomen bedragen nog geen 5 mrd euro. Ook de operationele kosten, met name voor elektriciteit en vermogen, stijgen sterk door de verschuivingen tussen aanbod en vraag met als belangrijkste drivers de intermittency en decentralisatie van de productie. En waar de toename van duurzame productie leidt tot veel investeringen in de infrastructuur worden de kosten daarvoor louter opgehoest door gebruikers. En die kosten, de toegestane inkomsten van TenneT, stijgen van zo’n 845 mln euro in 2020 naar grofweg 2 mrd euro in 2030.
Ook bij de regionale netbeheerders stijgen de kosten aanzienlijk als gevolg van de elektrificatie van de energiebehoefte, majeure investeringen in de infrastructuur - 5 mrd euro nieuw en 15-25 mrd vervanging - en de toenemende behoefte aan flexibiliteit en congestiemanagement. Hier dreigen de doelmatige kosten te stijgen van 3 naar 4 mrd euro per jaar.
Gasbeleid
Ook de gasvoorziening, nu gebaseerd op fossiel aardgas, zal ingrijpend veranderen. De behoefte aan aardgastransport zal afnemen door het beëindigen van de Groningen gaswinning en de voornemens om de huidige aardgasvraag te vervangen door elektrificatie, waterstof en groen gas. De gastransport kosten, landelijk zo’n 800 mln en regionaal 1200 mln euro per jaar, zullen door minder partijen worden gedragen, waardoor de tarieven fors stijgen voor de partijen die transportcapaciteit nodig blijven hebben. In de gasvoorziening zal niet te snel en rigoureus ingezet moeten worden op het verwijderen van aardgasinfrastructuur, omdat door herbenutting van die infrastructuur voor waterstof en groen gas de noodzakelijke investeringen aanzienlijk gereduceerd kunnen worden. Gasunie becijfert voor een waterstof backbone in Nederland dan te kunnen volstaan met een investering van 0,7-2 mrd euro.
Systeemintegratie en flexibiliteit
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “als we op de automatische piloot de nieuwe vraag en het aanbod gaan verbinden met infrastructuur, dan zal de energievoorziening in Nederland onbetaalbaar worden voor burgers en bedrijven. We zullen dan ook moeten inzetten op systeemintegratie tussen de verschillende dragers, zoals elektriciteit, waterstof, groen gas, warmte en CO2. Zo’n integratie moet leiden tot een optimalisatie en doelmatige kostenstructuur. Daarnaast zal door de veranderingen in vraag en aanbod een toenemende behoefte aan flexibiliteit ontstaan. VEMW pleit voor een benutting van alle doelmatige flexibiliteitsmiddelen om zo onnodig dure investeringen te vermijden (‘verzwaren, tenzij’). Wij zijn verheugd dat de netbeheerders TenneT, Gasunie Transportservices, Stedin en Liander open en transparant met ons in gesprek gaan en willen meedenken over het benutten van kansen, inclusief een tariefdifferentiatie die gericht is op het wegnemen van barrières die de gewenste energietransitie frustreren en remmen.”